تفسیر تطبیقی آیات دال بر استعاذه هنگام نزغ شیطانی

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسنده

استاد دانشگاه المصطفی _کابل

10.22034/oo1.2024.100613.1029

چکیده

یکی از شعارهای قرآنی، استعاذه است که در قرآن با تأکید خاصی توصیه ‌شده و در سیره انبیا هم بسیار برجسته است. این شعار و نیز دیگر شعارهای اسلامی، افزون بر این‌که بیانگر بخشی از عقیده مسلمانی است، آثار و ثمرات روحی و رفتاری هم دارد. برای همین آگاهی از این شعارها و استفاده از آن، از لوازم مسلمانی است. افزون بر آگاهی و به کارگیری این شعارها، فهم و تحلیل درست معنا و مقصود این شعار، هم بسیار مهم است. درآیات قرآن در موارد متعددی، به پیامبر اکرم (ص) توصیه ‌شده که به خداوند استعاذه کند. یکی از این موارد، استعاذه به خداوند هنگام نزغ شیطان است. این‌که مفسران در مقصود از نزغ شیطانی چه دیدگاه‌های دارند و مقصود از استعاذه به خداوند در هنگام نزغ شیطان را جی می‌دانند، سؤالات اصلی این تحقیق است. این تحقیق با روش توصیفی صورت گرفته و یافته‌های آن نشان می‌دهد که کلمه استعاذه در قرآن به همان معنای لغوی و عرفی به‌کاررفته است. هم‌چنین تحلیل مفهوم استعاذه و کاربردهای آن بیانگر آن است که استعاذه هم در امور دنیوی و هم در امور روحی، کاربرد دارد و در قرآن هم استعاذه روحی فقط به خداوند توصیه‌شده است. هرچند غالب مفسران، مقصود از استعاذه به خداوند را گفتن «اعوذبالله من الشیطان الرجیم» گرفته‌اند؛ اما به نظر می‌رسد که استعاذه موردنظر در قرآن، فراتر از استعاذه لفظی یا گفتن این عبارت و بیشتر استعاذه قلبی یا توجه، اعتماد و امید به خداوند است. هم‌چنین استعاذه نه‌تنها یک شعار، بلکه یک روش اخلاقی، تربیتی و روانی برای محافظت از خود در مقابل خطرات روحی و رفتاری است.

کلیدواژه‌ها